Quảng cáo là cầu nối quan trọng giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng, giúp giới thiệu sản phẩm, dịch vụ tới công chúng một cách nhanh chóng và hiệu quả. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của lĩnh vực quảng cáo, tình trạng quảng cáo sai sự thật ngày càng trở nên phổ biến, gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho xã hội. Việc nhận diện và xử lý các hành vi quảng cáo sai sự thật là vấn đề cấp thiết, đòi hỏi sự quan tâm của các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và toàn xã hội.

Thời gian qua, các cơ quan chức năng liên tiếp phát hiện các vụ việc sản xuất, buôn bán, quảng cáo cho thuốc chữa bệnh giả, sữa giả, thực phẩm chức năng giả gây dư luận bức xúc trong nhân dân. Bên cạnh đó, theo phản ánh của cơ quan chức năng thuộc Bộ Y tế, còn tồn tại một số doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân quảng cáo thực phẩm bảo vệ sức khỏe có dấu hiệu vi phạm pháp luật như: nội dung quảng cáo “thổi phồng” công dụng sản phẩm, gây hiểu lầm với thuốc chữa bệnh; quảng cáo chưa được thẩm định nội dung; cung cấp thông tin sai lệch về chất lượng, công dụng, nhãn hiệu, xuất xứ của sản phẩm; lợi dụng hình ảnh, uy tín của văn nghệ sỹ, diễn viên, người dẫn chương trình, người có tầm ảnh hưởng tới công chúng để chuyển tải nội dung quảng cáo không phù hợp tới người tiêu dùng...

Thực trạng quảng cáo sai sự thật hiện nay

Tình trạng quảng cáo sai sự thật về thực phẩm chức năng, sữa, thực phẩm... tràn lan trên mạng xã hội và các nền tảng thương mại điện tử đang trở thành một vấn nạn nhức nhối. Nhiều trang web, fanpage giả mạo bác sĩ, lương y hoặc các bệnh viện lớn để tạo lòng tin với người tiêu dùng, từ đó quảng bá những sản phẩm thực phẩm chức năng dưới danh nghĩa “thần dược”, “chữa bách bệnh”. Thậm chí, không ít trường hợp các đối tượng còn lồng ghép hình ảnh, video của nghệ sĩ nổi tiếng, bác sĩ, bệnh viện tuyến Trung ương để làm đại diện hình ảnh cho sản phẩm, khiến người dân dễ bị đánh lừa. Hậu quả là nhiều bệnh nhân, đặc biệt là người mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, ung thư… do tin vào quảng cáo, đã bỏ điều trị theo phác đồ của bác sĩ để dùng thực phẩm chức năng, dẫn đến tình trạng bệnh trở nặng, biến chứng, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Một số trường hợp còn bị lừa mua phải sản phẩm chứa chất cấm hoặc hàng giả, không rõ nguồn gốc, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe. Điều này không chỉ làm người tiêu dùng “tiền mất, tật mang” mà còn làm giảm uy tín của ngành thực phẩm chức năng, sữa, thực phẩm chân chính.

Nhiều nghệ sĩ nổi tiếng vướng vào lùm xùm liên quan đến việc quảng cáo sai sự thật, khiến dư luận không khỏi hoang mang và mất niềm tin. Tháng 6/2021, nghệ sĩ Hồng Vân cũng gửi lời xin lỗi công khai vì đã “thổi phồng” công dụng của viên sủi thảo dược. Tháng 9/2023, nghệ sĩ Cát Tường đã phải lên tiếng xin lỗi khán giả sau khi quảng bá sai về sản phẩm sữa “có tác dụng trị tiểu đường”. Trước đó, diễn viên Quyền Linh cũng từng khiến công chúng thất vọng khi giới thiệu quá đà về một loại thực phẩm chức năng hỗ trợ giảm loét dạ dày, để rồi sau đó phải thừa nhận bản thân ân hận vì chưa tiết chế lời nói khi quảng cáo. Các ca sĩ như Phương Mỹ Chi, Đức Phúc… cũng từng lên tiếng nhận trách nhiệm và xin lỗi khi vô tình tiếp tay cho quảng cáo sai sự thật, khiến công chúng cảm thấy bị phản bội khi đặt niềm tin vào hình ảnh của họ.

Quang Linh Vlog, Hằng Du Mục, Hoa hậu Thùy Tiên giới thiệu sản phẩm kẹo rau củ Kera

Gần đây nhất, sản phẩm thực phẩm bổ sung Kera SuperGreens Gummies (kẹo Kera) của Công ty Tập đoàn Chị Em Rọt với ê kíp Quang Linh Vlog, Hằng Du Mục và Hoa hậu Thùy Tiên cùng nhau quảng bá sản phẩm kẹo rau củ Kera – với lời giới thiệu “1 viên bằng 1 đĩa rau” – tiếp tục làm dấy lên làn sóng tranh cãi. Theo chia sẻ của Hằng Du Mục, đã có khoảng 100.000 hộp kẹo được bán ra thị trường. Tuy nhiên, sản phẩm này nhanh chóng bị “bóc phốt” do hàm lượng chất xơ không đúng như quảng cáo, đồng nghĩa với việc bộ ba nổi tiếng này đã vô tình “thổi phồng” công dụng, gây ảnh hưởng tiêu cực tới nhận thức của người tiêu dùng.

Những vụ việc liên tiếp xảy ra đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về trách nhiệm xã hội của người nổi tiếng khi lựa chọn quảng cáo sản phẩm, đồng thời kêu gọi khán giả nên tỉnh táo, cẩn trọng trước những thông tin quảng cáo chưa được kiểm chứng.

Theo thống kê của Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam, có tới 80% quảng cáo thực phẩm chức năng trên Internet và mạng xã hội hiện nay là trá hình, vi phạm các quy định quảng cáo. Các quảng cáo này thường sử dụng các cụm từ như:“số 1”, “tốt nhất”, “chữa dứt điểm”, “cam kết hoàn tiền nếu không khỏi”… đánh vào tâm lý lo lắng, mong muốn khỏi bệnh nhanh của người tiêu dùng. Nhiều doanh nghiệp còn thuê người nổi tiếng, diễn viên, ca sĩ để tăng độ tin cậy cho sản phẩm, bất chấp sản phẩm đó chưa được kiểm chứng hoặc đã từng bị cơ quan chức năng xử phạt vì quảng cáo sai sự thật. Sự bùng nổ này khiến người tiêu dùng khó phân biệt thật – giả, dễ bị cuốn vào “ma trận” quảng cáo, mua nhầm sản phẩm kém chất lượng.

Việc quảng cáo sai sự thật trong lĩnh vực thực phẩm chức năng, sữa, thực phẩm... không chỉ là vấn đề về đạo đức kinh doanh mà còn gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho xã hội. Bên cạnh việc lợi dụng sự thiếu hiểu biết và tâm lý lo lắng của người bệnh, các đối tượng còn bất chấp sử dụng mọi chiêu trò để tăng doanh số, kể cả việc đưa ra những cam kết vô căn cứ như “dùng vài tuần sẽ khỏi”, “không khỏi sẽ hoàn tiền”, thậm chí giả mạo các tổ chức y tế, đài truyền hình để quảng cáo sản phẩm. Thực tế, đã có không ít người nhẹ dạ cả tin, mua phải sản phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc, dẫn đến tiền mất, bệnh không khỏi mà còn rước thêm nhiều nguy cơ cho sức khỏe.

  Tuân thủ quy định pháp luật về quảng cáo

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 40/CĐ-TTg ngày 17/4/2025 về việc xử lý vụ việc sản xuất, phân phối sữa giả và công điện số 55/CĐ-TTg ngày 02/5/2025 về sản xuất, buôn bán thuốc chữa bệnh giả, sữa giả và thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả; nhằm tăng cường các biện pháp quản lý nhà nước về hoạt động quảng cáo, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử) ban hành Văn bản số 1037/PTTH&TTĐT ngày 12/5/2025 đề nghị các Đài Phát thanh, Đài Truyền hình, đơn vị hoạt động truyền hình, Báo và Đài Phát thanh, truyền hình tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (Đài PTTH) nghiêm túc thực hiện các nội dung:

Tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật về báo chí, pháp luật về quảng cáo nói chung và quảng cáo thuốc, sữa, thực phẩm nói riêng tại Luật Quảng cáo; Luật An toàn thực phẩm; Luật Dược; Nghị định số 181/2013/NĐCP ngày 14/11/2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Quảng cáo; Nghị định số 70/2021/NĐ-CP ngày 20/7/2021 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 181/2013/NĐ-CP quy định chỉ tiết thi hành một số điều của Luật Quảng cáo; Nghị định số 15/2018/NĐ-CP ngày 02/02/2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm; Nghị định số 54/2017/NĐ-CP ngày 08/5/2017 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Dược; Nghị định số 100/2014/NĐ-CP ngày 06/11/2014 của Chính phủ quy định về kinh doanh và sử dụng sản phẩm dinh dưỡng dùng cho trẻ nhỏ, bình bú và vú ngậm nhân tạo; và các quy định pháp luật khác có liên quan.

Rà soát quy trình thực hiện công tác tiếp nhận hồ sơ quảng cáo trong đó có hồ sơ quảng cáo thực phẩm đảm bảo đúng, đủ thành phần hồ sơ theo quy định của pháp luật. Rà soát hoạt động sản xuất và phát sóng các chương trình tư vấn sức khỏe có quảng cáo các nhãn hàng, sản phẩm thực phẩm; tăng cường kiểm duyệt chặt chẽ nội dung quảng cáo, đảm bảo nội dung quảng cáo phải phù hợp với công dụng, tác dụng của sản phẩm đã được công bố; tuân thủ nghiêm quy định phải có dấu hiệu phân biệt nội dung quảng cáo với các nội dung khác; đọc rõ rằng khi quảng cáo thực phẩm chức năng nội dung khuyến cáo “Thực phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh”; không sử dụng hình ảnh, thiết bị, trang phục, tên, thư tín của các đơn vị, cơ sở y tế, bác sỹ, dược sỹ, nhân viên y tế, thư cảm ơn của người bệnh, bài viết của bác sỹ, dược sỹ, nhân viên y tế để quảng cáo thực phẩm; không quảng cáo thực phẩm có nội dung đăng tải, dẫn, trích dẫn hoặc nêu ý kiến người bệnh mô tả thực phẩm có tác dụng điều trị bệnh.

Chấn chỉnh, quản lý, giám sát chặt chẽ hoạt động của các phóng viên, biên tập viên, cán bộ, viên chức, người lao động của Đài đảm bảo tuân thủ đúng của pháp luật về báo chí, quảng cáo, nhất là việc tham gia quảng cáo các sản phẩm thực phẩm liên quan đến sức khỏe người dân, cộng đồng; đảm bảo thực hiện đúng Quy ước đạo đức nghề nghiệp báo chí, trong đó có hành nghề trung thực, khách quan, công tâm, không vụ lợi và chuẩn mực và trách nhiệm khi tham gia mạng xã hội và các phương tiện truyền thông khác.

Quảng cáo sai sự thật là vấn đề nhức nhối, gây ảnh hưởng xấu đến niềm tin xã hội, quyền lợi người tiêu dùng và sự phát triển bền vững của thị trường. Để ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng này, cần sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của cả hệ thống chính trị, các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và ý thức trách nhiệm của mỗi người tiêu dùng. Khi mỗi tổ chức, cá nhân chủ động tìm hiểu, thực hiện đúng các quy định pháp luật, môi trường quảng cáo sẽ trở nên lành mạnh, minh bạch, góp phần bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Để làm được điều đó, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và người dân trong công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật, cũng như xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Chỉ khi ý thức và hành động tuân thủ pháp luật trở thành thói quen, văn hóa thì hoạt động quảng cáo mới thực sự phát huy vai trò tích cực trong đời sống kinh tế - xã hội.

                                                                                          Bài và ảnh: MÂY MÂY